Đối với bất cứ ai, hạ quyết tâm đi học tiến sĩ không phải là chuyện dễ dàng, nhất là với nữ sinh, đặc biệt là khi thời nay các con đường mở ra đối với “nữ tiến sĩ” đều đầy sự châm biếm.

Đinh Dật không nằm ngoài số đó, cô cũng có băn khoăn tương tự, sau khi quyết định không ra nước ngoài, cô vốn định vừa học thạc sĩ, vừa đi làm, hoặc là sau khi tốt nghiệp đại học sẽ ra làm kỹ sư luôn, nhưng suy nghĩ này đã có sự thay đổi sau khi cô tham dự hội nghị giới thiệu về hướng đi của ngành vào học kỳ hai năm thứ ba.

Vào hội nghị lần đó, đầu tiên có ba thầy giáo của phòng nghiên cứu lên giới thiệu về phương hướng nghiên cứu của họ, sau đó là chủ nhiệm phòng thiết kế – cũng là người hướng dẫn tiến sĩ của Đinh Dật sau này – thầy Uông thay đổi phương thức của ba thầy giáo trước đó, không hề giảng giải theo hướng nghiên cứu khoa học, mà thảo luận với mọi người về những con số khiến người ta giật mình: năm ngoái, cả nước nhập khẩu tổng cộng XXX trăm triệu bảng mạch tổ hợp, trị giá XXX trăm triệu đô la, kim ngạch nhập khẩu chiếm XX% tổng kim ngạch các loại hàng hóa của năm đó, gấp X lần khối lượng nhập khẩu dầu mỏ và các thành phẩm của dầu, gấp X lần khối lượng nhập khẩu các vật liệu thép, quặng sắt và khoáng sản tinh luyện.

Thầy giáo chỉ ra, sự phát triển của ngành này liên quan tới vận mệnh quốc gia, quốc gia rất coi trọng ngành này, trong kế hoạch “mười một năm” đã chỉ rõ phải đặt trọng tâm mở rộng ngành này. Nói xong, tất cả mọi người đều có vẻ kích động.

Ngay sau đó, thầy còn nói thêm những lời khiến cho rất nhiều người có mặt ở đó khó mà quên được: “Sinh viên đại học A chúng ta, không thể đơn thuần coi mình là một kỹ sư tranh giành bát cơm với người khác, chúng ta phải gánh vác nhiều hơn nữa trách nhiệm với xã hội, ít nhất phải tạo ra bát cơm cho người khác”, “Sinh viên đại học A chúng ta, trải qua thời gian dài học tập lý thuyết căn bản, có cơ sở lý luận vững chắc, có thể làm những việc mà người khác không thể làm được.”

Thẩm Trường Đông đang bận rộn việc tìm người kế nhiệm chức chủ tịch hội sinh viên và câu lạc bộ kịch, làm cán bộ sinh viên có thể tôi luyện bản thân, năm hai làm phó chủ tịch, năm ba làm chủ tịch không chỉ nâng cao năng lực tổ chức và mở rộng quan hệ, mà còn tô đẹp thêm sơ yếu lí lịch của cậu.

Hiếm khi Đinh Dật đến tìm, Thẩm Trường Đông vội vàng giải quyết một ít công việc rồi cùng cô ra ngoài ăn cơm. Quán cơm này ở đối diện trường học, đồ ăn ngon, giá lại rẻ nên được sinh viên đại học M ưa chuộng, ở đây có rất nhiều sinh viên của trường.

Vừa vào quán, liên tục có người chào hỏi Thẩm Trường Đông, đến tận khi ngồi xuống, mấy nữ sinh bàn bên cạnh thỉnh thoảng lại nhìn sang chỗ họ, còn chụm đầu xì xào bàn tán.

Thẩm Trường Đông hơi lo lắng: “Thôi, hay là chúng ta sang quán khác.”

Đinh Dật lườm cậu: “Anh làm việc gì trái với lương tâm à? Sao phải sợ người khác nhìn!”

Thẩm Trường Đông cười khổ: “Chẳng còn cách nào, người quen biết anh nhiều quá, miễn là em không cảm thấy khó chịu, anh thì không sao cả.”

Không ngờ ở bên Thẩm Trường Đông còn được trải nghiệm cảm giác làm ngôi sao, mặc dù thực sự không thoải mái lắm, nhưng Đinh Dật vẫn mạnh miệng: “Có phải em xấu đến mức không thể gặp người khác đâu, sợ gì người ta nhìn!”

Đồ ăn còn chưa mang lên đủ, mấy nữ sinh châu đầu ghé tai bên cạnh hình như đã chọn được người đại diện, một cô gái gương mặt như em bé bưng ly nước tới chào hỏi: “Chào Thẩm sư huynh, đây là bạn gái của anh ạ? Thật xinh đẹp.”

Cô gái này giọng ngọt xớt, Đinh Dật mỉm cười thiện chí, cô ấy lại hỏi tiếp: “Sư tỷ học trường nào, ngành gì thế ạ?”

“Khoa Điện tử đại học A.” Đinh Dật đáp không hề nghĩ ngợi.

Cô ấy ồ lên một tiếng, nói: “Sư tỷ thật là lợi hại, em có một ông anh họ học cùng khoa với chị, bây giờ đang học tiến sĩ ở nước ngoài.”

Đinh Dật mỉm cười: “Vậy sao? Chị không lợi hại bằng anh họ của em rồi, chị sẽ học tiến sĩ trong nước.” Cô gái đó còn tán gẫu thêm vài câu rồi mới quay về, mơ hồ nghe thấy bên cạnh vài tiếng khe khẽ “nữ tiến sĩ”, Đinh Dật cười thầm trong lòng: Bây giờ đã bắt đầu rồi sao?

Vẻ mặt Thẩm Trường Đông khó xác định, cậu nói: “Em quyết định học thẳng lên tiến sĩ?”

Đồ ăn đã được mang lên, Đinh Dật vừa ăn vừa đáp: “Đúng vậy, nghe nói thầy Uông bồi dưỡng tiến sĩ rất giỏi, học tiến sĩ với ông ấy cũng không kém so với các trường danh tiếng ở nước ngoài, em quyết định thử xem.”

“Vì sao lại quyết định học thẳng lên tiến sĩ, sao không thử học thạc sĩ trước?”

Đinh Dật lắc đầu: “Bây giờ em mới hiểu, với những ngành có xuất phát điểm cao như của chúng ta, tốt nghiệp đại học thôi sẽ không làm được việc. Học hai, ba năm thạc sĩ cũng chỉ là một quá trình tôi luyện, chỉ để trở thành một người biết rõ phải làm việc như thế nào, nhưng có thế thôi thì dường như vẫn không đủ, cảm giác giống như đào tạo kỹ năng của một nghề nghiệp khác vậy. Còn học tiến sĩ sẽ được bồi đắp đầy đủ hơn, có thể giúp cho những lý thuyết vất vả học tập trong mấy năm qua phát huy tác dụng xứng đáng, hơn nữa, sau khi tốt nghiệp có thể khiến anh trở thành một người có khả năng một mình đảm đương được một phương diện nào đó trong phạm vi lĩnh vực của ngành.”

Nói liền một hơi những suy nghĩ trong đầu mấy ngày qua, Đinh Dật thở một hơi dài nhẹ nhõm, cô uống vài ngụm nước rồi nói tiếp: “Anh có ghét em không? Nữ tiến sĩ, loại người thứ ba [1].” Thẩm Trường Đông thoạt nhìn dường như hơi tức giận.

[1] Trong thời đại kinh tế tri thức, thành tích cao trở thành thước đo giá trị của xã hội. Nhưng đối với nữ giới thì không hẳn, đặc biệt là nữ tiến sĩ. Trong xã hội lưu truyền một cách nói: trên thế giới có ba loại người, thứ nhất là đàn ông, thứ hai là phụ nữ, thứ ba là nữ tiến sĩ. Nữ tiến sĩ bị coi là “loại người thứ ba”, bị phân biệt, là một quần thể không phải nam cũng chẳng phải nữ.

Thấy cô nhìn mình rất tội nghiệp, Thẩm Trường Đông lắc đầu cười khổ: “Anh nào dám ghét em!”

Đinh Dật vội hỏi: “Vậy sao anh còn giận?”

“Anh giận là vì từ trước đến nay em luôn tự quyết định mà không bao giờ bàn bạc với anh! Lần nào cũng quyết định xong rồi mới cho anh biết, không, cũng chẳng phải là em cho anh biết, anh chỉ tình cờ nghe nói mà thôi!”

Thấy cậu thật sự giận dữ, Đinh Dật hơi sợ hãi: “Hôm nay em đến chính là để bàn bạc với anh chuyện này mà, vẫn chưa kịp nói, hơn nữa, em đến chỗ anh trước tiên, ba mẹ em đều chưa biết đâu!”

Nghe thấy ba mẹ Đinh vẫn chưa biết, sắc mặt Thẩm Trường Đông hơi dịu đi, Đinh Dật lại hỏi: “Anh thì sao? Tốt nghiệp xong có dự định gì không?”

Thẩm Trường Đông không vui: “Còn có thể có dự định gì, đi làm luôn, vợ muốn học tiến sĩ, anh đành phải đi kiếm tiền nuôi gia đình.”

Đinh Dật đỏ mặt, nói quanh co: “Thực ra cũng không cần phải thế, em học tiến sĩ cũng có trợ cấp, hơn nữa còn có ba mẹ nuôi em.”

Thẩm Trường Đông lắc đầu: “Như vậy sao được, kết hôn rồi chẳng lẽ còn để ba em nuôi?”

“Kết hôn? Sớm quá!” Đinh Dật kháng nghị, thật là, chuyện lớn như vậy mà đâu có bàn bạc với cô, lại còn trách người ta, hừ, ai kết hôn với anh, nằm mơ đi! Đinh Dật oán thầm trong bụng.

Thẩm Trường Đông không thèm để ý đến sự phản đối của cô, tiếp tục giục cô ăn cơm.

Con đường học thuật của Đinh Dật có thể nói là may mắn. Năm đó sau khi gặp khó khăn với GRE, cô quay về ôn tập lại kiến thức chuyên ngành, trong chương trình học thiết kế, Đinh Dật chọn một phần có độ khó cao nhất đó là hệ thống đo lường siêu thanh, cô cũng hoàn thành xuất sắc, là sinh viên duy nhất trong khoa hoàn thành thí nghiệm. Thành tích đó đã giúp cô làm quen với một đàn anh đang làm trợ giảng, không ngờ đàn anh đó chính là nghiên cứu sinh tiến sĩ do thầy Uông hướng dẫn, sau khi nghe nói cô muốn học lên tiến sĩ liền nhiệt tình tiến cử với thầy.

Thầy Uông trò chuyện với cô xong thì cảm thấy rất hài lòng, chỉ còn phải xét đến thứ hạng tích lũy học phần nữa thôi. Điểm tích lũy học phần của Đinh Dật không cao hẳn, nhưng may mắn là trong số vài người đứng trên cô thì đa số chọn đi du học, chỉ có một người là ở lại học thạc sĩ, đối thủ cạnh tranh đã được loại bỏ một cách thuận lợi!

Một tảng đá được bỏ xuống, cuối cùng Đinh Dật cũng có tâm trạng để vui đùa, tuy việc soạn đề cương luận văn cũng hao tổn tâm sức, nhưng dù sao áp lực kiếm sống đã không còn. Về phần Thẩm Trường Đông thì khỏi phải nói, cậu thi viết và phỏng vấn vào công ty S đánh đâu thắng đó, chỉ là cậu còn hơi do dự: “Vào làm nhân viên công vụ trong công ty S, em có chê anh nghèo không?”

Đinh Dật phì cười: “Thế thì tốt, cho anh đỡ phải nói em học tiến sĩ bắt anh nuôi sống gia đình, bây giờ không ai nói ai được nữa.”

Thẩm Trường Đông vỗ nhẹ đầu cô: “Không có tiền đồ, nhưng nghe nói thanh niên còn có thể làm thêm bên ngoài, anh sẽ cân nhắc thật kỹ.” Kết quả cân nhắc của cậu chính là, từ chối lời mời của công ty S, khiến người hướng dẫn tức chết, nhưng nhiều năm về sau, khi Thẩm Trường Đông dùng thân phận tổng giám đốc của công ty mậu dịch nào đó quyên tiền cho trường cũ, người hướng dẫn bấy giờ đã trở thành phó bí thư đảng ủy của trường cuối cùng cũng có thể nở nụ cười vui vẻ. Đương nhiên đó là chuyện về sau, không đề cập tới cũng được.

Ăn cơm, dạo phố, xem phim, qua khoảng thời gian bận rộn, hai người đã làm tất cả những chuyện mà các đôi tình nhân thường làm, thấy thời gian không còn sớm, Đinh Dật muốn về nhà nhưng lại bị Thẩm Trường Đông giữ lại: “Đêm nay đừng về, anh rất nhớ em.”

Nghe ra ý tứ rõ ràng trong lời nói của cậu, Đinh Dật hơi thẹn thùng: “Hôm nay là thứ sáu, em phải về nhà, không phải về ký túc xá.”

Đúng lúc đi đến một góc khuất, Thẩm Trường Đông ôm cô, chóp mũi cậu vấn vương mùi hương trầm của Đinh Dật, cậu không kìm được hít vào một hơi thật sâu: “Vậy nói với chú dì là em phải ở lại tự học, dù sao cũng không phải là lần đầu không về nhà vào cuối tuần.” Khi cô bắt đầu vào guồng học hành thì thường xuyên phải tự học đến đêm khuya, còn phải quan tâm đến ba mẹ ở nhà nên tất nhiên sẽ lạnh nhạt với cậu, cậu phải hăng hái đấu tranh, tranh thủ đòi quyền lợi trong thời gian Đinh Dật đang rảnh rỗi.

Sáng hôm sau tỉnh dậy trong lòng cậu, Đinh Dật ngộ ra một đạo lý, đó chính là một khi Thẩm Trường Đông đã quyết tâm muốn làm chuyện gì, cô thực sự không thể ngăn cản nổi.

Khi đã nhận ra được một mặt dũng mãnh của Thẩm Trường Đông, có một chuyện cô bỗng nhiên không đủ can đảm mở miệng. Trong lúc cô còn đang do dự thăm dò, vẻ mặt Thẩm Trường Đông bỗng thay đổi, cậu hỏi: “Không phải em muốn chia tay anh đấy chứ!”

“Hả?” Đinh Dật hoảng hốt, “Đâu… đâu có?”

Thẩm Trường Đông không vui: “Vậy em nói cái gì mà chẳng may phải rời xa anh, chẳng may về sau không thể ở bên anh, nếu không phải đã xảy ra chuyện gì thì tự nhiên nói vậy làm gì?”

Giông tố sắp đến rồi, Đinh Dật bỗng cảm thấy nhiệt độ xung quanh xuống rất thấp, thôi, cô vốn không phải là người có thể giấu giếm được, cứ nói thẳng đi, chết thì chết!

Sau khi hạ quyết tâm, Đinh Dật nói chuyện cũng lưu loát hơn: “Thầy Uông, chính là thầy hướng dẫn của em, nói là năm nay chỉ tuyển chọn hai nghiên cứu sinh tiến sĩ, theo chỉ tiêu của trường thì thầy phải chọn một người trong danh sách thí sinh thi lên, còn tại cơ sở của trường ở Thâm Quyến thì chỉ được chọn người học thẳng lên tiến sĩ, hoặc học chuyển tiếp thạc sĩ lên tiến sĩ, thầy ấy muốn tuyển em theo chỉ tiêu của Thâm Quyến, hỏi em có ý kiến gì không?”

Thẩm Trường Đông “hừ” một tiếng: “Sau đó em đồng ý?”

Đinh Dật chột dạ cười cười: “Em nói để em suy nghĩ thêm đã, nhưng thầy Uông là thầy hướng dẫn tốt nhất rồi, nếu như không được theo thầy ấy học tiến sĩ thì thật đáng tiếc.”

Thẩm Trường Đông thở dài: “Dù sao anh cũng đã từ chối công ty S, ở hay không ở lại Bắc Kinh cũng chẳng có gì khác nhau.”

Đinh Dật mừng rỡ: “Nói vậy là anh đồng ý rồi nhé.”

Thẩm Trường Đông lại thở dài, lập tức tiếp lời: “Cứ thở dài mãi thế này chắc anh chưa già đã yếu mất, người ta đều là lấy chồng theo chồng, vì sao anh còn chưa cưới được em mà đã bị em xoay như chong chóng thế này?” Nhìn Đinh Dật cười tươi như hoa, cậu lại không nhịn được đả kích một câu: “Đừng vội mừng, chú dì vừa đến Bắc Kinh được hai năm em đã lại phải rời xa họ, có lẽ sẽ rất đau lòng.”

Đinh Dật bị một câu này của cậu làm cho tỉnh lại, ngồi phịch xuống ghế như quả bóng cao su bị xì hơi – bọn họ nhất định sẽ mắng cô là con gái bất hiếu.

Không thể không khâm phục Thẩm Trường Đông, chỉ một lời cam đoan sẽ chăm sóc tốt cho cô mà khiến vợ chồng nhà họ Đinh yên tâm hơn nhiều, cộng với cậu mợ út cũng đang ở Thâm Quyến nên có chỗ để nương tựa, dần dần bọn họ cũng nguôi ngoai, dù sao đây cũng không phải lần đầu tiên Đinh Dật xa nhà.

Lại phải nhắc lại một câu, thế sự khó lường, dường như ông trời không cam tâm khi thấy người ta đã chuẩn bị ổn thỏa, lại cho thêm một chút chuyện ngoài ý muốn để làm đảo lộn kế hoạch, ngay khi kỳ nghỉ hè vừa trôi qua, vào lúc mọi người đang đắm chìm trong cảm xúc ly biệt, Đinh Dật đột nhiên ngất xỉu, phải đưa vào bệnh viện.

Thẩm Trường Đông biết chuyện vội vã chạy tới bệnh viện, bắt gặp gương mặt nghiêm khắc xưa nay chưa từng thấy của Đinh Phụng Lĩnh, ngay cả Kỷ Vân tính tình hiền lành bây giờ cũng đang buồn rầu u ám. Tim Thẩm Trường Đông thắt lại, sắc mặt trắng bệch, run giọng hỏi: “Rốt cuộc Tiểu Dật làm sao vậy ạ?”

“Cậu còn dám hỏi làm sao? Cậu…” Đinh Phụng Lĩnh không kìm được gầm lên, ông bị Kỷ Vân kéo ra đằng sau mới tạm thời bình tĩnh lại, quát khẽ một tiếng: “Cậu đi theo tôi!”

Tìm được một chỗ thuận tiện để nói chuyện, Đinh Phụng Lĩnh căm hận nhìn cậu, bỗng nhiên không nói nên lời, ông quay sang Kỷ Vân: “Cậu hỏi bà ấy đi.”

Thẩm Trường Đông sốt ruột đến phát điên nhưng không dám giục giã, trong đầu mơ hồ có một ý nghĩ, cậu bỗng không cảm thấy nôn nóng nữa.

Một lát sau Kỷ Vân mới nhíu mày nói: “Tiểu Dật có thai rồi, hai đứa trẻ các con, tại sao có thể như vậy, haiz…”

Suy đoán được chứng thực, Thẩm Trường Đông không chờ được vội vã hỏi: “Vậy bây giờ cô ấy thế nào rồi ạ? Mẹ con có bình an không?”

Đinh Phụng Lĩnh bị một câu “mẹ con bình an” của cậu dọa sợ, tức giận lên tiếng: “Cậu có ý gì?”

Xem ra chắc là Đinh Dật không sao cả, Thẩm Trường Đông không còn lo lắng nữa, cậu thản nhiên nói với hai vị phụ huynh: “Chuyện này là con không đúng, nhưng đã như vậy, con muốn xin chú dì đồng ý cho hôn sự của con và Tiểu Dật, con sẽ lập tức gọi điện thoại cho ba mẹ con, mời họ lên đây chuẩn bị hôn lễ.”

Kỷ Vân hơi do dự: “Hai đứa còn ít tuổi như vậy, huống hồ Tiểu Dật vẫn đang đi học, kết hôn bây giờ quá sớm.”

Thẩm Trường Đông trả lời ngay: “Xin hai người yên tâm, chúng con đã tốt nghiệp đại học, con cũng đi làm, sau này con nhất định sẽ cố gắng để Đinh Dật có một cuộc sống tốt nhất, còn về việc học tiến sĩ, theo con được biết thì trước tiên có thể tạm nghỉ học một năm.” Cách nói lễ phép, lại kiên định không thể nghi ngờ.

Kỷ Vân nhìn chồng, thấy sắc mặt Đinh Phụng Lĩnh đã dịu xuống: “Thằng nhóc này coi như có trách nhiệm, nhưng chúng ta không thể quyết định được, tự cậu vào nói chuyện với Đinh Dật đi.”

Thẩm Trường Đông một lòng vì Đinh Dật, đương nhiên sẽ giải quyết được sự tình, chẳng qua phải chịu một chút đánh mắng mà thôi. Hôn lễ được tổ chức vào mùa thu tháng Mười, đơn giản nhưng không kém phần long trọng, Đinh Dật trở thành người đầu tiên trong đám bạn kết hôn sau khi tốt nghiệp, khó tránh khỏi một chút phiền não: “Aiz! Thẩm Trường Đông, cái đồ vô lại này, cưới gấp như vậy người ta biết ngay là theo lệnh con, anh bảo tôi sau này làm sao nhìn mặt người khác được đây!”

Thẩm Trường Đông thản nhiên đáp: “Sau này khi mấy người kia kết hôn, con chúng ta có thể làm hoa đồng, đến lúc đó bọn họ hâm mộ em còn chẳng hết, làm gì có chuyện chê cười, em không biết phụ nữ sinh con sớm có nhiều ích lợi lắm à?”

Sinh con sớm cũng có một phúc lợi, đó chính là theo nguyện vọng của Đinh Dật, thầy Uông đồng ý cho cô nhập học lùi lại một năm, sau khi đem chỉ tiêu của Thâm Quyến năm nay cho thí sinh thi lên, sang năm cô có thể được tuyển theo chỉ tiêu của trường, nói cách khác, cô sẽ không cần phải rời xa ba mẹ đi Thâm Quyến nữa, có thể nói là trong họa có phúc.

“Từ đó có thể thấy được, con chúng ta chính là một phúc tinh.” Thẩm Trường Đông cười vô cùng đắc ý.